De geluksparadox

De resultaten van de Happy Planet Index editie 2012 die we hier vorige week bespraken, hebben nog mooie na-discussies en vragen opgeleverd.
De meest opmerkelijke vraag die ik gekregen heb, wil ik nu graag verder met jullie delen:

Hoe kan het dat het geluksgevoel binnen de Scandinavische landen zo hoog is, en het net die landen zijn die zwaar te kampen hebben met hoge zelfmoordcijfers?

Een heel boeiende en intrigerende vraag, waar we het antwoord moeten zoeken in de geluksparadox!

Op het internet bestaan er ontelbaar veel lijstjes en rankings. Je kunt van alles wel iets terugvinden, en zo zijn er ook verscheidene lijsten te vinden over het aantal zelfdodingen in een land. Als we die lijstjes mogen geloven, dan valt het Scandinavische probleem op zich nog wel mee. Wat zoveel betekent als: er zijn landen die een hoger zelfdodingscijfer hebben, maar tegelijk zitten de Scandinavische landen wel steevast bij de eerste 33% van de landen. We moeten het probleem dus niet minimaliseren, want zelfs al zijn er hoger gerankte landen, het blijft eigenaardig dat landen die super goed scoren op het algemene geluksgevoel toch wel te kampen hebben met vrij veel zelfmoorden.

Uit wetenschappelijk onderzoek van Stephen Wu blijkt dat deze paradox zich niet alleen in Scandinavië voordoet. Wanneer men het geluksgevoel van alle Amerikaanse staten in relatie brengt met de zelfmoordcijfers binnen die staten, dan zien we dezelfde paradox terugkomen: hoe hoger het algemene geluksgevoel, hoe hoger het aantal zelfdodingen.

Een zeer bizarre relatie!

De theorie die momenteel gehanteerd wordt om deze paradox te verklaren gaat als volgt:

Wanneer een land of regio bewust wil investeren in het welzijn en het geluk van zijn bevolking, zal het investeren in zaken zoals gratis onderwijs, toegankelijke ziekteverzekering, vermindering van de werkloosheid,... Allemaal zaken die de sociaal-economische verschillen tussen de bevolking min of meer wegwerkt. En wanneer er heel weinig sociaal-economische verschillen zijn, wordt een verschil qua geluksniveau veel zwaarder gepercipieerd.

Eenvoudig aan te tonen met een voorbeeldje: stel dat jij in een klein huisje woont en werkloos bent. En stel dat je buurman een grote villa heeft, een mooie job uitoefent, enz... Wanneer jij je dan ongelukkiger voelt dan je buurman, heb je redenen genoeg om voor jezelf jouw ongelukkig gevoel te "verklaren": hij is gelukkig want hij heeft zo'n goede job, of hij is gelukkig want hij heeft veel geld, of ... Allemaal elementen die het ongelukkig gevoel onpersoonlijk maken. En dat hoeft op zich ook niet slecht te zijn, want je zou daarin net de drijfveer kunnen vinden om bijvoorbeeld ook een goede job te zoeken, of je bij te scholen, of ...

Het voorbeeldje wordt echter helemaal anders wanneer de sociaal-economische verschillen zeer klein of onbestaande zijn. Jij en je buurman hebben een even groot huis, een even goede functie, een even gezond gezin,... En dat is niet alleen voor jou en je buurman zo, dat is voor heel de regio of zelfs heel het land zo.

Als je je dan ongelukkiger voelt dan je buurman, dan heb je eigenlijk geen elementen meer om jouw ongelukkig gevoel op af te schuiven. In dat geval maak je dat ongelukkige gevoel tot iets heel persoonlijks, en uiteindelijk misschien wel tot de vaststelling: het zal dan wel aan mij liggen, er is iets mis met mij...

Daardoor wordt dat ongelukkige gevoel alleen maar groter, en kan het tot depressie of zelfs tot zelfmoord leiden.

Vanuit dat opzicht bestaat er dus wel degelijk een heel bizar verband tussen het algemeen welzijn en geluk van een regio of een land en een extreem negatief neveneffect daarvan (zijnde zelfmoord).

Belangrijke leerschool daaruit is dan wel om je emoties en/of aandoeningen gewoon als emoties of aandoeningen te laten. Spring er 'mindful' mee om zou je kunnen zeggen. Want als je het te persoonlijk maakt, dan verandert dat ongelukkige gevoel van "ik HEB een ongelukkig gevoel" naar "ik BEN ongelukkig".

En vanaf je iets BENT, ga je jezelf die stempel geven en ga je jezelf daar ook naar gedragen, wat het begin van het einde is...

Het omgekeerde geldt natuurlijk ook in positieve richting. Geef jezelf gerust de stempel "ik BEN gelukkig"! Ook dan ga je jezelf ernaar gedragen, waardoor je net in een opwaartse spiraal terecht komt!

.