De grenzen van het geluk

In de vorige 2 blogjes heb ik enerzijds een antwoord gezocht op de vraag waarom er nog zo weinig over geluk gesproken en naar gehandeld wordt, en anderzijds heb ik iedereen aangespoord en opgeroepen om geluk veel centraler te zetten in je leven en in je werksituatie.
[vorige 2 blogjes kun je vinden via: (1) Het taboe van het geluk - http://inspiflectie.blogspot.be/2012/05/het-taboe-van-het-geluk.html) (2) De onbekendheid van het geluk - http://inspiflectie.blogspot.be/2012/06/de-onbekendheid-van-het-geluk.html]


Maar wat zou er nu gebeuren wanneer we dat ook effectief allemaal zouden doen?
Als iedereen zijn eigen geluk heel centraal zou zetten, zowel in werk als privé, dan zullen we onherroepelijk geconfronteerd worden met de grenzen van het geluk.


De grenzen van het geluk zijn een filosofisch gegeven. Want wat als iemand gaat stelen of ergens inbreek met als doelstelling om zo de nodige middelen te verwerven om het geluksgevoel van zijn gezin te kunnen verbeteren?
Die persoon doet dan iets wat we als maatschappij niet accepteren, nochtans doet hij dat wel vanuit de sterke overtuiging dat hij de juiste dingen doet, want hijzelf en zijn gezin zullen er gelukkiger van worden.

En datgene wat we als maatschappij wel of niet accepteren, is op zich ook veranderlijk. Thema's zoals homoseksualiteit waren in de jaren 50 totaal onbespreekbaar, terwijl dat de dag van vandaag al veel meer is. Er zit dus duidelijk een evolutie in de algemene sociale mening. Dat kunnen we dus moeilijk als referentie nemen om af te toetsen wat nu wel en niet toelaatbaar gedrag is om gelukkiger te worden.

Een soortgelijke vraag kun je je ook stellen bij bijvoorbeeld bedrijven die massavernietigingswapens maken. Kun je ooit echte voldoening vinden in je werk als je weet dat jouw producten bijdragen tot de dood?

En daar zit wel iets opvallend. Daden die een duidelijk eindig karakter hebben, zullen hoogstwaarschijnlijk niet de daden zijn waar je echt breed gelukkig mee zult worden. Daden die het grotere geheel net een oneindig karakter geven, dragen dan weer bij tot dat echte gevoel van geluk.

Zo zou iemand bijvoorbeeld heel sterk overtuigd kunnen zijn dat hij zijn geluk gaat vinden door haat te prediken en de wereldbevolking uit te moorden. Die persoon zou er dan misschien wel gelukkig van kunnen worden, maar het draagt een duidelijk eindig karakter in zich. In dit geval zo extreem dat hij pas echt gelukkig zal zijn wanneer hij ook zelfmoord pleegt, want dan pas is de gehele wereldbevolking echt verdwenen.
Niet echt iets om naar uit te kijken als je het mij vraagt.

Wanneer je echter net je geluk wil vinden door andere mensen blij te maken, dan geef je net een oneindig karakter aan je geluk. Want dat blije gevoel kunnen anderen weer doorgeven. Zo breid je het geluk steeds uit. Van nature roept zo'n daad een veel natuurlijkere associatie op met echt gelukkig zijn.

Maar zelfs als we dit weten, en dus zeggen dat een positieve bijdrage aan het grotere geheel een onderdeel moet zijn van acceptabel geluk, dan nog komen we grenzen tegen.

Want wat dan met de mensen die sterven voor hun overtuiging? Denk aan de slachtoffers van de Arabische Lente. Zij hebben met hun dood zichzelf en hun familie niet echt gelukkiger gemaakt, maar tegelijk wel een bijdrage geleverd aan een grote ommekeer waar dan weer 100'den anderen heel gelukkig mee worden.

Er is dus duidelijk een conflict tussen het micro en het macro niveau van geluk.

Bij heel extreme voorbeelden (zoals hierboven aangehaald) spreekt het dan nog wel enigszins voor zich. Bij veel kleinschaligere voorbeelden wordt het dan weer net veel moeilijker. Want mag je een klein leugentje vertellen om gelukkig te zijn?

En zelfs daar stopt het niet...

Stel je de volgende situatie eens voor: iemand lijdt aan een psychische aandoening en wordt dus als "ziek" gecatalogiseerd, maar is wel perfect gelukkig in zijn eigen wereldje. We gaan die persoon "genezen" van zijn psychische ziekte, en komt daardoor in de normale wereld terecht waar hij helemaal geen weg mee weet en zich heel ongelukkig voelt. Hebben we die persoon dan "genezen" of net "vermoord"?






Allemaal heel ethische en filosofische vragen die heel moeilijk te beantwoorden zijn.
En tegelijk hoop ik dat ik heel snel met zulke vragen zal geconfronteerd worden in de dagelijkse praktijk, want dan betekent dit dat geluk wel degelijk een centrale positie heeft ingenomen in onze maatschappij, in onze bedrijven, en in ons leven.



.