Het juiste referentiekader

Wanneer je twee of meerdere dingen met elkaar vergelijkt, hanteer je (bewust of onbewust) altijd wel ergens een vergelijkingsbasis. Denk bijvoorbeeld aan de uitspraak: "ik ben te laat". Je kunt deze uitspraak pas doen wanneer je voor jezelf een 'norm' of 'doel' hebt opgelegd, en je daarmee dus aangeeft wat in die specifieke situatie het begrip "op tijd" (en dan ook "te laat") eigenlijk is.
Zo'n norm of doel of vergelijkingsbasis, kunnen we dus aanzien als de referentie die je voor jezelf gebruikt.
Het kan ook gebeuren dat je niet zelf voor die referentie gekozen hebt, en je die eigenlijk wordt opgedrongen. Dat is een aspect waar we op het einde van dit stukje op terugkomen.

Dit is een heel eenvoudig principe dat je wel honderden keren per dag toepast: in op tijd komen, in dingen leuk vinden, in dingen lekker vinden, ... telkens hanteer je voor jezelf wel een referentie om te kunnen oordelen.
In het beleven van geluk speelt dit dan ook mee.
Wanneer voel je jezelf gelukkig? Wanneer voel je jezelf ongelukkig?
Om hierover te kunnen oordelen, hanteer je ook weer een referentie.

Voor sommige zaken is zo'n referentie heel duidelijk: ik moet om 16u toekomen, en het is me al dan niet gelukt, dus dat bepaalt op een heel heldere en transparantie wijze of je geslaagd bent of niet.
Voor andere zaken zal de referentie die we voor onszelf gebruiken helemaal niet zo uitgesproken zijn, en is het eerder een onuitgesproken norm die toch ergens in ons binnenste een eigen leventje heeft. Bijvoorbeeld bij het beleven van geluk zal niet iedereen even helder, objectief en transparant kunnen uitdrukken wat de precieze referentie is voor persoonlijk geluk.


Leven binnen het juiste referentiekader, kan nochtans heel veel zelf opgelegde stress en druk vermijden.
Een paar voorbeelden:

• Kim Clijsters, lang de nummer één in het vrouwentennis, hing in 2007 haar racket aan de haak. In 2008 werd ze mama van haar dochtertje Jada. En in 2009 maakte Kim een enorm indrukwekkende comeback.
  De "nieuwe" Kim tennist rustiger, meer ontspannen en veel beter dan ooit.
  Haar referentiekader is dan ook volledig bijgesteld. Plots is tennis niet meer het belangrijkste in haar leven. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de druk eraf is. Ze heeft zelf voor die comeback gekozen, en dat doet ze omdat ze tennis gewoon leuk vindt. Nu tennist ze dan ook vanuit het oogpunt van plezier en vermaak. Bovendien is er nu iets veel groters in haar leven, namelijk haar kleine spruit.
  En dat maakt dat die ene overwinning meer of minder het eigenlijk niet meer zal maken. Want of ze nu wint of verliest, kleine Jada zal altijd trots zijn op mama Kim. Die wetenschap is dan uiteraard enorm geruststellend en stress-verlagend.
  Het één hoeft echter het ander niet in de weg te staan. Want ook vanuit plezier kun je perfect streven naar perfectie en de hoogste prestatie. Het juiste referentiekader plaatst echter alles terug op het juiste niveau wanneer het nodig is.

• Een ander voorbeeld is Usain Bolt, de Jamaicaanse spurter. Elke wedstrijd waar Usain aan de start verschijnt, valt er wel iets te beleven. Hij steelt de show, bespeelt het publiek, is extreem ontspannen, en realiseert toch fenomenale prestaties.
  Ook hier speelt het referentiekader een grote rol. Bolt windt er geen doekjes om dat hij "een grotere missie" heeft. Hij wil de allerbeste spurter ooit worden, hij wil een fenomeen zijn. Hiermee legt hij de lat voor zichzelf zeer hoog, en tegelijk neemt hij op die manier de druk weg van elke individuele wedstrijd. Voor hem is elke wedstrijd niet meer dan een klein stapje in zijn grote uitdaging. En wanneer een klein stapje eens zou mislukken, en hij uiteindelijk toch het fenomeen wordt dat hij wil worden, dan zal niemand ooit nog iets zeggen over die ene kleine wedstrijd die hij niet gewonnen heeft.
  Of om het anders te zeggen: hij hoeft niet elke veldslag in zijn voordeel te bekampen om zijn oorlog te winnen.
  En op deze manier neemt Usain Bolt dan ook een hele hoop druk en stress weg, omdat zijn echte doel in het grotere geheel zit.

• Ook in op religieus vlak kunnen we zo'n referentiekader van een "groter geheel" terugvinden. Neem bijvoorbeeld het boeddhisme. Binnen dat geloof spreekt men van "samsara", wat staat voor een eindeloze cyclus van wedergeboorte. Wanneer iemand uitgaat van dat principe van "samsara", krijgt elke vorm van succes of falen in het dagelijkse leven natuurlijk een heel andere betekenis.

Door jezelf in het juiste referentiekader te plaatsen, en voor jezelf dus de juiste referenties te creëren, kun je er voor zorgen dat je aandacht meer gaat naar dat wat echt belangrijk is, en je daardoor minder wordt afgeleid door de bijzaken. Dat heeft dan weer als logisch gevolg dat je slaagkansen om succesvol te zijn tov je referentie beduidend vergroten.


Om af te sluiten, toch nog twee bemerkingen hierbij:

1. Voor sommigen zal dit misschien overkomen als "relativeren". Persoonlijk vind ik dat relativeren eerder een negatieve bijklank heeft. Een bijklank van "trek het je niet aan", of "geef er niet om". Dit is een eindig gegeven, want je kunt niet alles in en om je heen uitschakelen om er niet meer om te geven.
   De dingen bekijken in het juiste referentiekader, heeft voor mij eerder een positieve bijklank, want daardoor zie je het grotere geheel, en kun je veel doelgerichter aan de slag gaan.
2. Zoals in het begin van de tekst aangegeven, zul je niet elk referentiekader zelf kunnen bepalen. Sommige referenties worden opgelegd. Bijvoorbeeld het verkeersreglement. De wet is de referentie, iedereen die afwijkt tov die referentie begaat dan een overtreding.
   Hier komt het er dan ook op aan om jezelf echt wel te overtuigen dat je niet bedrogen wordt door je eigen perceptie, want bij heel veel van die 'sociaal opgelegde' referentiekaders heb je zelf toch nog invloed!

Samengevat, voor jezelf het juiste referentiekader creëren, kan je helpen om je focus juist te zetten en te houden, je niet te laten afleiden door banaliteiten of triviale zaken, en helpt je vooral ook om de keuzes te maken die nodig zijn in je leven.

Ben je gelukkig of niet? Met het juiste referentiekader kies je er zelf voor!

En wat is juist? Dat antwoord zal je enkel in jezelf vinden...

.