Reflectiemoment

Vroeg of laat worden we allemaal wel eens overvallen met de vraag "Ben ik nu eigenlijk wel goed bezig?".
Een gegrond antwoord vinden op die vraag is echter niet zo vanzelfsprekend omdat we met zoveel facetten rekening willen houden. Op sommige vlakken gaat het je misschien voor de wind, op andere vlakken misschien net iets minder. En wat weegt dan het zwaarste door?
Als we met deze basisvraag geconfronteerd worden, volgen er meestal nog een hoop andere vragen. En jezelf in vraag stellen is nu eenmaal niet van nature uit ons sterkste vlak. Meestal verdwijnt de vraag dan ook net zoals ze gekomen is, zonder dat we er echt iets mee gedaan hebben.

Op zich is dit eigenlijk een gemiste kans. Als we voor onszelf tijd zouden maken en onszelf zouden trainen in het houden van reflectiemomenten, zouden we daar heel veel energie uit kunnen halen om daarna terug heel doelgericht verder te gaan in ons leven.

Om te kunnen reflecteren heb je natuurlijk wel een referentie nodig. Of om het heel eenvoudig uit te drukken: als je een antwoord zoekt op de vraag "Ben ik wel goed bezig?", start alles natuurlijk met de definitie van wat goed is.
Zo'n referentie kun je voor jezelf creëren als je je doelen en vooral je einddoel heel specifiek, concreet en tastbaar kunt verwoorden. Als je dat kunt, dan heb je voor jezelf een soort "True North" gecreëerd waarbij je in elk reflectiemoment kunt vaststellen in hoeverre je kompasnaald nog perfect naar jouw noorden wijst, of hoe groot de afwijking is. Vanaf je dat weet, kun je er ook iets mee doen, en kun je bewust op je pad blijven of bijsturen waar het nodig is.
Het klinkt misschien complex, maar uiteindelijk werkt de eenvoud hier nog altijd het beste. Wanneer je doelen en/of je einddoel een heel ingewikkeld geheel is, zal de kans klein zijn dat het een echt aanlokkelijk "True North" is. Als je je doelen zo eenvoudig en begrijpbaar mogelijk kunt voorstellen, heb je heel duidelijk het bewijs dat je het echt in de vingers hebt.

Hansei
Naast dat referentiepunt moet je natuurlijk ook kunnen reflecteren. In onze cultuur is het jammer genoeg niet echt ingebakken of aangeleerd om dat te doen.
Kijken we naar de Japanse cultuur, daar worden alle kinderen grootgebracht met het begrip "Hansei".
Hansei gaat veel verder dan enkel een reflectie. Hansei gaat over de mindset en de attitude van al je daden en handelingen, en over de noodzakelijk stappen om het in de toekomst beter te doen.

Vermits wij niet grootgebracht zijn in deze reflectiecultuur, moeten we een ander middeltje zoeken. Het gedicht van Rudyard Kipling kan ons hier al een eind op weg zetten:

I keep six honest serving men

They taught me all I knew;

Their names are What and Why and When

And How and Where and Who.

Deze 6 vragen (wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe) staan dan ook gekend als de Kipling-vragen.

De volgorde waarin de vragen worden toegepast zijn echter heel sterk bepalend voor het resultaat.

Denk maar aan de bijna wetenschappelijke, onderzoekende ingesteldheid van een klein kind: wie ben je? wat ben je aan het doen? waarom? waarom? waarom? ...

Met die volgorde wordt heel duidelijk kennis opgedaan over alles wat zich rond jou afspeelt.

Met een reflectie willen we toch weer net iets anders bereiken. We willen teruggaan naar de basis. We willen weten of onze kompasnaald nog naar het noorden wijst of niet.

• Beginnen met de waarom vraag kan hier heel sterk in helpen: waarom doe je bepaalde dingen, en waarom doe je andere dingen niet? Of om het heel breed te stellen: "Moeder, waarom leven wij?".
  Dit gaat rechtstreeks je doelen en einddoel aftoetsen.
• Daarna kun je met de wat vraag verder gaan verkennen wat je nu precies aan het doen bent om dat doel/einddoel te bereiken. 
• De hoe vraag dringt zich daarna op om de wat verder af te toetsen.
• Daarnaast zijn er nog de wie, wanneer en waar vragen die een extra ondersteuning kunnen zijn in het reflectieproces.

Als laatste is het ook nog belangrijk om in te zien dat een reflectie hoofdzakelijk een persoonlijk en individueel gegeven is. Het gaat tenslotte over jouw persoonlijke "True North", los van de sociale druk, of wat algemeen als goed en fout wordt aanzien.

Een reflectiemoment houdt dus wel wat meer in dan enkel wat vragen die sporadisch door je hoofd vliegen.

De drijfveer van de reflectie mag je echter niet uit het oog verliezen: hoe kan ik het beter doen.

Want zoals Marshall Goldsmith het schreef: 

What got you here, won't get you there.

 .